Köyümüzde Kullanılan Kelimeler

Her yerleşimin kendine has bir ağzı, bir şivesi vardır. Bizim köyümüzdeki ağzı, birkaç kilometre ötedeki Belbarak Köyü'nde veya Köşektaş Köyü'nde de bulabilirsiniz. Fakat yine de farklılıkları olduğunu göreceksiniz. İşte bu yüzden köyümüzde, günlük hayatta kullanılan bazı kelimeleri sizin için derledim. Alfabetik sıraya göre dizinlenmiştir.

A

• aar: eğer (boğon bazara gidersen aar bana da bostan al)
  Kullanıldığı diğer yerler: -Kırşehir
• ağlemek: durmak, park etmek, (motur geldi geldi dükkanın önüne ağledi) Eğlenmek kelimesi ile aynı, "eğlen turnam eğlen."
  Kullanıldığı diğer yerler: Zara -Amasya, Elbistan, Afşin -Maraş
• -dan -den ağri: yönünden, tarafından, -den doğru, -ya doğru, -nın boyunca
  Kullanıldığı diğer yerler: Daday -Kastamonu
• ağribuğrü: bükük, bükülmüş, düz olmayan, eğri
  Kullanıldığı diğer yerler: Bozkır, Ermenek -Konya, Karaisalı -Adana
• asdap: çamaşır, elbise (asdap yıkamaya çeşmeye gideceğim)
  Kullanıldığı diğer yerler: Aksaray -Niğde, -Kırşehir

B

• bağça: bahçe
  Kullanıldığı diğer yerler: -Samsun
• baale: bak hele, baksana
  Kullanıldığı diğer yerler: Afşin, Elbistan, -Maraş
• bıldır: geçen sene
  Kullanıldığı diğer yerler: Malatya ve çevresi, Gaziantep, Yozgat, Kırşehir
• boğon/böğön: bugün
  Kullanıldığı diğer yerler: Cumalı Gelibolu -Çanakkale, Danışman Fatsa, Kutluca Perşembe -Ordu, Nefsiköseli Görele -Giresun, Hacıhamzalı Tarsus -İçel
• böğrü: yanı yamacı
  Kullanıldığı diğer yerler: Körküler Yalvaç, Yassıviran Senirkent -Isparta, Kavak Yeşilova -Burdur, Mevlütler, Darıveren Acıpayam, Sarayköy köyleri, Bulkaz Çivril, Üçkuyu, İsabey Çal -Denizli, Sürez Bozdoğan -Aydın, Hereke Seferihisar -İzmir, Tokat, Bozan -Eskişehir, Kızılköy, Neğdün Reşadiye, Zile -Tokat, -Samsun, -Sinop, Araz Vakfıkebir -Trabzon, -Gümüşhane köyleri, Dont, Fethiye -Muğla

C

• cilis: hep, bütün, tamamı, tamamen
  Kullanıldığı diğer yerler: Köşektaş Hacıbektaş-Nevşehir, Adana Osmaniye, Bor -Niğde.
• cemre:  şubat ayının sonlarında birer hafta arayla toprağa düşerek toprağı ısıttığı varsayılan şey. (son cemre düştükten sonra çiftçiler ekim dikim işlerine başlar)
  Kullanıldığı diğer yerler: Anadolu genelinde

Ç

• çenet: kalça (taş atıp tavuğun çenedini kırmak)
  Kullanıldığı diğer yerler: Aşudu Darende -Malatya, Kilis -Gaziantep, Elbistan, Afşin -Maraş, Reyhanlı ve Amik ovası Türkmenleri -Hatay, Çepni Gemerek, Gürün -Sivas, Ayaş -Ankara, Mucur, Köşker -Kırşehir, Talaş, Develi -Kayseri, Genezin Avanos -Nevşehir, Bor -Niğde, Ereğli, Karaman -Konya
• çente: çanta (bazar çentesi)
  Kullanıldığı diğer yerler: Kuşbaba Bucak -Burdur, Eziler, Güney Buldan, Bereketli Tavas -Denizli, Sürez Bozdoğan -Aydın, Alaşehir -Manisa, Uzunmusa -Ordu, Iğdır -Kars, Zevker Refahiye -Erzincan, Birecik -Urfa, -Gaziantep, Eldelek Elbistan, Afşin -Maraş, Antakya -Hatay, Ortaköy Şarkışla, Karaözü, Çepni Gemerek, Zara -Sivas, -Yozgat, Bor -Niğde, Fethiye, Genek Yatağan -Muğla
• çoğdürmek: ayakta işemek
  Kullanıldığı diğer yerler: Sütçüler Isparta

D

• dal: ağaç (elma dalı) omuz ile boyun arası (çantayı dalına attı)
  Kullanıldığı diğer yerler:
• diynek: değnek (diynanen doğdü)
  Kullanıldığı diğer yerler:
• doğmek: dövmek, dayak atmak
  Kullanıldığı diğer yerler:
• dölek: doğru, ağırbaşlı, sakin, düzgün (Dölek dur! Doğru dur!)
  Kullanıldığı diğer yerler:
• duğurçü: dünür, kız istemeye gelen
  Kullanıldığı diğer yerler:
• düven: herhangi altında keskin taş, cam v.b. cisimlerin olduğu ve at, öküz gibi hayvanların çektiği tahta alet bu alet yardımıyla taneler ekinden ayrılır. Modern alternatifi biçerdöver ve patozdur.
  Kullanıldığı diğer yerler: Anadolu genelinde

E

• eletmek: iletmek, ulaştırmak
  Kullanıldığı diğer yerler: Mucur -Kırşehir, Kilis -Gaziantep, Kırşehir

F

• fıhara: fukara, fakir, zavallı (Emin fıhara rahmetli, bana böyle böyle didiydi)

G

• garahmak: sesi kısılmak, çok susamak
  Kullanıldığı diğer yerler:
• gıfır: yeşil yapraklı bitkilerde çok miktarda bulunan bit. (çiçağa gıfır düşmüş)
  Kullanıldığı diğer yerler:
• gırtmıl: kaşıntı, uyuz
  Kullanıldığı diğer yerler:
• gınıfır: karanfil
  Kullanıldığı diğer yerler:
• goğlamak: dedikodu etmek
  Kullanıldığı diğer yerler:
• gôğ: mavı renk (goğ gozlü)
  Kullanıldığı diğer yerler:

Ğ

Bu harfle başlayan herhangi bir kelime yoktur.

H

• haşat: bozuk, yorgun, işe yaramaz, darmadağın
  Kullanıldığı diğer yerler:
• hoğormek: hayvanlarda bağırmak,
  Kullanıldığı diğer yerler:

I

Bu harf genelde "r" harfiyle başlayan kelimelerin başına getirilmektedir. Mesela "rahmetli" kelimesi ıramatlık, Ramazan, ıramazan, Recep, irecep hatta iberec olabiliyor.

İ

• ilağan: leğen
  Kullanıldığı diğer yerler:

J

Bu harf ile başlayan herhangi bir kelime yoktur.

K

• kele: Ayol, yahu anlamında ünlem (daha çok kadınlar kullanır) Köyümüzde az kullanılsa da özellikle Köşektaş Köyü'nde sıkça kullanılan bir kelimedir. (örn: Kele baağn niriye gidiyo).
  Kullanıldığı diğer yerler:
• kit: anahtar, kilit
  Kullanıldığı diğer yerler:
• kom: koyun ahırı
  Kullanıldığı diğer yerler:
• kopek: köpek (o harfi çok şey fark ediyor)
  Kullanıldığı diğer yerler:
• kunde: her gün
  Kullanıldığı diğer yerler:
• kutelemek: atmak, itmek, fırlatmak
  Kullanıldığı diğer yerler:

L

• loğmen: Lokman
  Kullanıldığı diğer yerler:
• lağlanmak: dalga geçmek, alay etmek
  Kullanıldığı diğer yerler:

M

• ma: dam veya çatı için kullanılan büyük kereste. (damın kitini mâye astım).
  Kullanıldığı diğer yerler:
• malamat olmak/etmek: rezil rüsva olmak/etmek
  Kullanıldığı diğer yerler:
• motur: traktör, motor
  Kullanıldığı diğer yerler:

N

• nebiym: bilmem, ne bileyim
  Kullanıldığı diğer yerler:
• nevaat: ne vakit, ne zaman
  Kullanıldığı diğer yerler:
• nocuddun: ne yaptın (falanca işi ne yaptın?)
  Kullanıldığı diğer yerler:
• norecase: ne yapacaksa
  Kullanıldığı diğer yerler:
• norüyon: Ne yapıyorsun (ne ve görüyorsun kelimelerinden oluşmuştur. Buradaki görmek yapmak anlamındadır.)
  Kullanıldığı diğer yerler:

O

• obıyaşı: ele güne karşı
  Kullanıldığı diğer yerler:
• oon: yemek, öğün
  Kullanıldığı diğer yerler:
• otoğon: geçen gün, önceki gün
  Kullanıldığı diğer yerler:

Ö

• öpçe: bilgiçlik taslayan
  Kullanıldığı diğer yerler: Çukurköy İskilip -Çorum
• öncüt: Ödünç veya bir işin karşılığını aynı işle ödemek. Örnek: Öncüdüne kış ekmeği yapmak.
  Kullanıldığı diğer yerler: -Ankara

P

• pirket: briket (Kum ve çimentonun birleştirilmesiyle elde edilen yapı malzemesi.)
  Kullanıldığı diğer yerler: şimdilik sadece Avuç'ta :)
• pendir: peynir
  Kullanıldığı diğer yerler: -Çorum, -Nevşehir, -Niğde

R

Şu an aklıma gelmiyor.

S

• sohranmak: bir işi isteksiz yaparken mırıldanmak, homurdamak...
  Kullanıldığı diğer yerler:
• sohum: yufka ekmekten alınan bir parşayla yapılan bir lokmalık dürüm
  Kullanıldığı diğer yerler:
• sufra: sofra
  Kullanıldığı diğer yerler:
• sufrabezi: sofra bezi (sininin altına serilen ince kumaş)
  Kullanıldığı diğer yerler:

Ş

• şaar: şehir
  Kullanıldığı diğer yerler: -Çorum, -Bitlis, İncesu -Kayseri, Bor -Niğde
• şo: Şu anlamındadır
  Kullanıldığı diğer yerler: Güney Yeşilova -Burdur, -Samsun, Hasanoğlan -Ankara, Bor -Niğde, Antakya Hatay
• şordahı: Şuradaki
  Kullanıldığı diğer yerler: Güney Yeşilova -Burdur, -Samsun, Hasanoğlan -Ankara, Bor -Niğde, Antakya Hatay

T

• talla: tarla
  Kullanıldığı diğer yerler: Akçakoca -Bolu, İğdeli Gemerek -Sivas, -Niğde
• tellik: terlik
  Kullanıldığı diğer yerler: Eğridir ve köyleri -Isparta, Bozteke -Giresun, Yavuz Şavşat -Artvin, Eldirek Elbistan-Maraş, Bor -Niğde, Ermenek -Konya, Mut ve köyleri -İçel, Buğdayçık Bahçe -Adana, Serik, *Gazipaşa -Antalya
• teşt: hamur leğeni
  Kullanıldığı diğer yerler: Afyon, Kars, Erzurum, Çorum, Yozgat ve çevresi
• töremek: büyümek, çoğalmak (töremiyesice: bedduadır. Genelde yaramaz çocuklara söylenir.)
  Kullanıldığı diğer yerler: Çorum, Kerkük, Kars, Gümüşhane, Erzurum
• tuvallah: yuvarlak
  Kullanıldığı diğer yerler: Sorgun-Yozgat

U

• uğra: hamurun yapışmaması için ekmek tahtasına serpilen un
  Kullanıldığı diğer yerler: Çepni Gemerek Sivas, Bünyan Kayseri, Kemaller, Bulgaristan

Ü

Şu an aklıma gelmiyor.

V

• vı: bir şaşma ünlemi
  Kullanıldığı diğer yerler: Bayadı -Ordu, Karaözü Gemerek -Sivas

Y

• yavralmak: yalvarmak
  Kullanıldığı diğer yerler: Urfa
• yırah: uzak, ırak
  Kullanıldığı diğer yerler: -Rize, Ağın -Elâzığ, Şekeroba, Hartlap -Maraş, -Gaziantep, Antakya ve köyleri -Hatay, Gemerek -Sivas, Kuruhüyük Boğazlıyan,Sanhamzalı Sorgun -Yozgat, Sadık, Kurugöl Mucur, Çiçekdağı -Kırşehir, Şahmelik Develi, Erkilet, Pınarbaşı ve çevresi -Kayseri, Kozan -Adana
• yoohan: yokken
  Kullanıldığı diğer yerler: -Sivas, -Kırşehir
• yuha: yufka ekmek, sığ, ince
  Kullanıldığı diğer yerler: Yavuz Şavşat, Hisarlı Ardanuç, Yusufeli ve çevresi -Artvin, Bayburt Selim -Kars, -Diyarbakır, Hozat -Tunceli, Ağın -Elâzığ, Arapkir -Malatya, Divriği -Sivas, Bahçeli Bor -Niğde

Z

Şu an aklıma gelmiyor.

Bu listeye sizler de kelime eklemek isterseniz, iletişim bölümünden bana ulaşabilirsiniz.

[full_width]